لیلة الرغائب

اولین شب جمعه ماه رجب را لیلة الرغائب گویند. و در فضیلت آن روایتی از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم، رسیده که حضرت فرمودند؛ از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را لیلة الرغائب نامیده اند.

«عن النبی(ص)، فی ذکر فضل شهر رجب ما هذا لفظه ولکن لاتغفلوا عن اول لیلة جمعة فیه {منه} فإنها لیلة تسمیها الملائکة لیلة الرغائب وذلک أنه إذا مضی ثلت اللیل لم یبق ملک فی السماوات والارض الا یجتمعون فی الکعبة وحوالیها ویطلع الله علیهم اطلاعةً فیقول لهم یا ملائکتی سلونی ماشئتم فیقولون ربنا حاجتنا إلیک أن تغفر لصوّام رجب فیقول الله تبارک وتعالی قد فعلت ذلک ثم قال رسول الله (ص)، ما من أحد صام یوم الخمیس أول خمیس من رجب ثم یصلی بین العشاء والعَتَمَة اثنتی عشرة رکعة یفصل بین کل رکعتین بتسلیمة یقرأ فی کل رکعة فاتحة الکتاب مرة وإنا انزلناه فی لیلة القدر ثلاث مرات وقل هو الله أحد اثنتی عشرة مرةً فإذا فرغ من صلاته صلی علی سبعین مرة یقول الهم صلی علی محمد النبی الامی{الهاشمی}وعلی آله، ثم یسجد و یقول فی سجوده سبعین مرة سبوح قدوس رب الملائکة والروح ثم یرفع رأسه ویقول رب اغفر وارحم وتجاوز عما تعلم إنک أنت العلی الاعظم ثم یسجد سجدة أخری فیقول فیها مثل ما قال فی السجدة الاولی ثم یسأل الله حاجته {فی سجوده} فإنه تقضی إن شاء الله تعالی ثم قال رسول الله (ص)، والذی نفسی بیده لایصلی عبد او أمة هذه الصلاة الا غفر الله له جمیع ذنوبه ولو کانت ذنوبه مثل زبد البحر وعدد الرمل و وزن الجبال و عدد ورق {أوراق} الاشجار ویشفع یوم القیامة فی سبع مائة من أهل بیته من قد استوجب النار فإذا کان اول لیلة نزوله الی قبره بعث الله إلیه ثواب هذه الصلاة فی أحسن صورة بوجه طلق ولسان ذلق فیقول یا حبیبی أبشر فقد نجوت من کل شدة فیقول من أنت فما رأیت أحسن وجها منک ولاشممت رائحةً أطیب من رائحتک فیقول یا حبیبی أنا ثواب تلک الصلاة التی صلیتها لیلة کذا فی بلدة فی شهر کذا فی سنة کذا جئت اللیلة لاقضی حقک و آنس وحدتک وأرفع عنک وحشتک فإذا نفخ فی الصور ظللت فی عرصة القیامة علی رأسک وإنک لن تعدم الخیر من مولاک أبداً.»، (اقبال الاعمال سید بن طاووس ص 633، و بحار الانوارج 104، ص 125.)

حضرت فرمودند؛ روز پنج شنبه اول ماه رجب را روزه بگیر چون شب جمعه فرارسید میان نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز بگذار (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه إنا انزلناه و دوازده مرتبه قل هو الله احد را بخوان پس از اتمام نماز هفتاد بار بگو: «رب اغفر وارحم وتجاوز عما تعلم انک انت العلی الاعظم»، بار دیگر نیز به سجده برو و هفتاد مرتبه بگو: «سبوح قدوس رب الملائکة والروح» أن گاه حاجت خود را طلب نما که ان شاء الله برآورده خواهد شد.

رسول خدا در فضیلت این اعمال فرمودند؛ کسی که چنین نمازی را بخواند خداوند همه گناهانش را بیامرزد، گرچه گناهانش مثل کف آب دریا ها و به تعداد سنگ ریزه بیابان ها و وزن کوه ها و برگ درختان باشد، و در قیامت هفتصد تن از خاندانش را شفاعت می‌کند و چون شب اول قبر فرارسد خداوند پاداش این نماز را به نیکوترین چهره با رویی گشاده و درخشان و زبانی فصیح و گویا به سوی قبر او می‌فرستد آن چهره نیکو به وی گوید ای حبیب من بر تو بشارت باد که از هر شدت و سختی نجات یافتی.

از آن چهرة نورانی می‌‌پرسد توکیستی؟ من تا کنون چهره ای از تو زیبا تر ندیده ام، و بوی از بویت خوشتر به مشامم نرسیده است.

آن چهره نیکو پاسخ می‌دهد؛ ای حبیب من، من پاداش آن نمازی هستم که تو در فلان شهر، فلان ماه و در فلان سال به جا آورده ای. من امشب به نزد تو آمدم تا حقت را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو مرتفع سازم و همواره در کنارت باشم، تا زمانی که همگی در روز رستا خیز بر خیزند و در عرصه قیامت به سرت سایه بیفکنم.

دعا و نیایش

فضیلت و اعمال ماه مبارک رجب

ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان شرافت زیادی دارند و در فضیلت آنها روایات بسیاری وارد شده است. از حضرت رسول (صلى الله علیه و آله) روایت شده که: ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در حرمت و فضیلت به آن نمى‏رسد و جنگیدن با کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است کسى که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودى خدای بزرگ می‌گردد و غضب الهى از او دور می گردد و درى از درهاى جهنم بر روى او بسته گردد.

از حضرت موسى بن جعفر(علیهماالسلام) روایت شده است که: هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال، از او دور شود و هر کس سه روز از آن را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد.

و همچنین فرمود که: رجب نام نهرى است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‏تر است. هر کس یک روز از رجب را روزه بگیرد البته از آن نهر بیاشامد.

از امام صادق(علیه السلام) روایت است که حضرت رسول اکرم( صلى الله علیه و آله) فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را "أصب" مى‏گویند زیرا که رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى‏شود پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ».

ابن بابویه از سالم روایت کرده است که گفت: در اواخر ماه رجب که چند روز از آن مانده بود، خدمت امام صادق(علیه السلام)رسیدم. وقتی نظر مبارک آن حضرت بر من افتاد فرمود که آیا در این ماه روزه گرفته‏اى؟ گفتم نه والله اى فرزند رسول خدا. فرمود که آنقدر ثواب از تو فوت شده است که قدر آن را به غیر از خدا کسى نمى‏داند به درستى که این ماهى است که خدا آن را بر ماه‌هاى دیگر فضیلت داده و حرمت آن را عظیم نموده و گرامی داشتن روزه دار را در این ماه بر خود واجب گردانیده است.

پس گفتم یابن رسول الله اگر در باقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بعضى از ثواب روزه‏داران آن نائل مى‏گردم؟ فرمود: اى سالم هر کس یک روز از آخر این ماه را روزه بدارد خدا او را ایمن گرداند از شدت سکرات مرگ و از هول بعد از مرگ و از عذاب قبر و هر کس دو روز از آخر این ماه را روزه بگیرد از صراط به آسانى بگذرد و هر کس سه روز از آخر این ماه را روزه بگیرد ایمن گردد از ترس بزرگ روز قیامت و از شدت‌ها و هول‌هاى آن روز و برات بیزارى از آتش جهنم به او عطا کنند. و بدان که براى روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگر شخصی قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزََّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ .

اعمال مشترک ماه مبارک رجب

اینها اعمالی است که انجام دادن آنها متعلق به همه ماه است و اختصاصى به روز معینی ندارد و آن چند مورد است :

1- در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام زین العابدین(علیه السلام) در حجر در غره خواندند، خوانده شود:

"یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِکُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُکَ الصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیکَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُکَ الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِیرٌ ."

2- دعایی را که از امام صادق(علیه السلام) روایت شده، خوانده شود:

«خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِکَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَکَ وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِکَ وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ خَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیْلُکَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ وَ سَبِیلُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِینَ وَ ارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَ اغْفِرْ لِى یَوْمَ الدِّینِ .»

3- از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که در ماه رجب این خوانده شود:

«اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ صَبْرَ الشَّاکِرِینَ لَکَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْکَ وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَکَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُکَ الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاکَ عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِکَ عَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِکَ عَلَى ضَعْفِى یَا قَوِىُّ یَا عَزِیزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ اکْفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»

قابل توجه است که ادعیه دیگری نیز برای این ماه عزیز ذکر شده است که می‌توانید به مفاتیح الجنان مبحث اعمال ماه رجب رجوع نمایید .

4- از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت شده که: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت و کسى که چهار صد مرتبه بگوید بنویسد براى او اجر صد شهید عطا فرماید.

5- از نبی مکرم اسلام روایت است: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه "لا إِلَهَ إِلا اللهُ" بگوید خداوند عز و جل براى او صد هزار حسنه عطا کند و براى او صد شهر در بهشت بنا فرماید .

6- روایت است کسى که در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید: "أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ" و پس از اتمام ذکر، دست‌ها را بلند کند و بگوید: "اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى وَ تُبْ عَلَىَّ" اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضى باشد و به برکت ماه رجب، آتش او را مس نکند .

7-  در کل این ماه هزار مرتبه ذکر: أَسْتَغْفِرُ اللهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ " گفته شود؛ تا خداوند رحمان او را بیامرزد  

8-  سید بن طاووس در اقبال از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) فضیلت بسیاری براى خواندن سوره قل هو الله أحد نقل کرده است که ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در این ماه تلاوت شود. و نیز روایت کرده که هر کس در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره قل هو الله أحد را بخواند براى او در قیامت نورى شود که او را به بهشت بکشاند.

9- سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت کرده که: هر کس در روز جمعه ماه رجب، مابین نماز ظهر و عصر، چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت حمد یک مرتبه و آیة الکرسى هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنج مرتبه بخواند، و  سپس ده مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» حق تعالى براى او از روزى که این نماز را گزارده تا روزى که بمیرد هر روز هزار حسنه به او عطا فرماید، و او را به هر آیه‌ای که خوانده شهرى در بهشت از یاقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از دُرّ سفید دهد و تزویج فرماید او را حورالعین و از او راضى شود .

10- سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود. زیرا که روایت شده هر کس در یکى از ماه‌هاى حرام، این سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنویسد.

11- از حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است که: هر کس در یک شب از شب‌هاى ماه رجب ده رکعت نماز به این نحو که در هر رکعت حمد و قل یا ایها الکافرون یک مرتبه و توحید سه مرتبه بخواند، خداوند گناهان او را می‌آمرزد.

هلال ماه

اعمال شب و روز اول ماه رجب

شب اول

این شب، شب شریفى است و در آن چند عمل وارد شده است .

1- وقتی هلال ماه دیده شد فرد بگوید:

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّى وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.

و از حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است که چون هلال رجب را مى‏دید مى‏گفت: اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَلا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.

2- غسل.

حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) فرموده‌اند: هر کس ماه رجب را درک کند و اول و وسط و آخر آن ماه را غسل نماید، از گناهان خود پاک می‌شود مانند روزى که از مادر متولد شده است.

3- زیارت امام حسین علیه السلام

4- بعد از نماز مغرب بیست رکعت، یعنی 10 تا دو رکعتی نماز گزارده شود. تا خود، اهل، مال و اولادش محفوظ بماند و از عذاب قبر در پناه باشد.

بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز گزارده شود بدین نحو:5-

در رکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد و ألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سى مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللهُ بگوید و سى مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالى گناهان او را بیامرزد مانند روزى که از مادر متولد شده است.

روز اول رجب

این روز، روز شریفى است و برای آن چند عمل ذکر شده است:

1- روزه

روایت شده که حضرت نوح (علیه السلام) در این روز به کشتى سوار شد و به کسانى که همراه او بودند امر فرمود روزه بگیرند که هر کس این روز را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال از او دور شود .

2- غسل

3- زیارت امام حسین علیه السلام.

از امام جعفر صادق(علیه السلام) روایت شده است که: هر کس امام حسین (علیه السلام) را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد. البته قابل ذکر است که زیارت از راه دور هم مورد قبول است ان شاء الله.

 (برگرفته از مفاتیح الجنان، تهیه شده بوسیله گروه دین و اندیشه سایت تبیان)

قال علی علیه السلام: «اذا لم یکن ماترید فلا تبل کیف کنت» (نهج البلاغه حکمت 69)

وقتی آنچه را که می خواهی نیست به هر کیفیتی که هستی باکت نباشد.

آدمی نه تنها از آرزو هایش باز می ماند و به آن نمی رسد که بنا به فرمایش حضرت علی علیه السلام به فرزندش امام حسن علیه السلام «انک لن تبلغ املک» (نامه 31نهج الیلاغه).

اساسا ویژگی آرزو دست نیافتنی بودن آن است. حتی در موردی که گاهی انسان اقدام می نماید و در راه رسیدن به مقصود قدم بر می دارد باز هم به مقصود نمی رسد. این واقعیتی است در زندگی که راه فراری از آن نیست. زیرا، از یک طرف شرائط خارجی در اختیار انسان نیست و توانائی انسان محدود است از طرف دیگر قوانین هستی انسان را احاطه کرده کرده است که باید بر اساس آن عمل نماید. پرسش اساسی این است که در هنگام شکست و ناکامی چه باید کرد؟ حضرت علی علیه السلام در این مورد میفرماید: «لاتبل کیف کنت» باید نسبت به شرائط پیش آمده بی باک بود و از وضعیت موجود تاثیر نپذیرفت و مایوس نشد. چونکه مومن مامور به وظیفه است نه مامور به نتیجه. باز هم حضرت در جای دیگر میفرماید: «فارد ما یکون» باید از آنچه که داری بهره برداری نمایی و آنها را در راه خواسته هایت بکار گیری.