اعمال دهه ی اول ماه ذى الحجه‏

بدان که این ماه از ماه‏هاى بسیار شریف است و چون این ماه داخل مى‏ شد صلحاى صحابه و تابعین اهتمام عظیم در عبادت مى‏کردند. و دهه اول آن ایامش را ایام معلومات گویند که در قرآن مجید آمده است:« وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّـهِ فِی أَیَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ»، (سوره حج، آیه28) اکثر مفسرین گفته اند که مراد از ایام معلومات همین دهه ی اول ذی الحجه است. و این دهه، در نهایت فضیلت و برکت است (و از رسول خدا صلى الله علیه و آله: مروى است که عمل خیر و عبادت در هیچ ایامى نزد حق تعالى محبوبتر از این دهه نیست) و از براى این دهه اعمالى است‏، از جمله؛  

1- روزه گرفتن. روزه گرفتن نه روز اول این ماه، ثواب روزه تمام عمر را دارد.

2-  خواندن دو رکعت نماز ما بین مغرب و عشا در تمام شبهاى این دهه‏

از روز اول ذی الحجه به مدت ده روز این دو رکعت نماز خوانده می شود. طریقه خواندن این نماز به این صورت است که بعد از نماز مغرب، نیت دو رکعت نماز مستحبی دهه اول ذی الحجه را می کنی، بعد از تکبر? الاحرام، سوره حمد و توحید را می خوانی، پس از اینکه سوره ی توحید را تمام کردی بلا فاصله این آیه ی مبارکه را می خوانی:« وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسى‏ لِأَخِیهِ هارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ» بعد تکبیر می گویی و به رکوع می روی، در رکعت دوم هم همین کار را انجام می دهی، یعنی بعد از آیه «وواعدنا» تکبیر می گویی و قنوت می خوانی و به رکوع می روی، بقیه را مانند نماز صبح بپایان می بری تا با ثواب حاجیان شریک شوی.

3- از اعمال دیگری این دهه خواندن دعاست

از روز اول تا عصر روز عرفه در عقب نماز صبح و پیش از مغرب بخواند این دعا را که شیخ و سید از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده‏اند:« اللَّهُمَّ هَذِهِ الْأَیَّامُ الَّتِی فَضَّلْتَهَا عَلَى الْأَیَّامِ وَ شَرَّفْتَهَا قَدْ بَلَّغْتَنِیهَا بِمَنِّکَ وَ رَحْمَتِکَ فَأَنْزِلْ عَلَیْنَا مِنْ بَرَکَاتِکَ وَ أَوْسِعْ عَلَیْنَا فِیهَا مِنْ نَعْمَائِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهْدِیَنَا فِیهَا لِسَبِیلِ الْهُدَى وَ الْعَفَافِ وَ الْغِنَى وَ الْعَمَلِ فِیهَا بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوَى وَ یَا سَامِعَ کُلِّ نَجْوَى وَ یَا شَاهِدَ کُلِّ مَلَإٍ وَ یَا عَالِمَ کُلِّ خَفِیَّةٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْشِفَ عَنَّا فِیهَا الْبَلَاءَ وَ تَسْتَجِیبَ لَنَا فِیهَا الدُّعَاءَ وَ تُقَوِّیَنَا فِیهَا وَ تُعِینَنَا وَ تُوَفِّقَنَا فِیهَا لِمَا تُحِبُّ رَبَّنَا وَ تَرْضَى وَ عَلَى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا مِنْ طَاعَتِکَ وَ طَاعَةِ رَسُولِکَ وَ أَهْلِ وِلَایَتِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهَبَ لَنَا فِیهَا الرِّضَا إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ وَ لَا تَحْرِمْنَا خَیْرَ مَا تُنْزِلُ فِیهَا مِنَ السَّمَاءِ وَ طَهِّرْنَا مِنَ الذُّنُوبِ یَا عَلَّامَ الْغُیُوبِ وَ أَوْجِبْ لَنَا فِیهَا دَارَ الْخُلُودِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَتْرُکْ لَنَا فِیهَا ذَنْباً إِلَّا غَفَرْتَهُ وَ لَا هَمّاً إِلَّا فَرَّجْتَهُ وَ لَا دَیْناً إِلَّا قَضَیْتَهُ وَ لَا غَائِباً إِلَّا أَدَّیْتَهُ وَ لَا حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا سَهَّلْتَهَا وَ یَسَّرْتَهَا إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ* اللَّهُمَّ یَا عَالِمَ الْخَفِیَّاتِ یَا رَاحِمَ الْعَبَرَاتِ یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ یَا رَبَّ الْأَرَضِینَ وَ السَّمَاوَاتِ یَا مَنْ لَا تَتَشَابَهُ عَلَیْهِ الْأَصْوَاتُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا فِیهَا مِنْ عُتَقَائِکَ وَ طُلَقَائِکَ مِنَ النَّارِ وَ الْفَائِزِینَ بِجَنَّتِکَ وَ النَّاجِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ‏»

4- غسل کردن

غسل کردن در روزهای هشتم (روز ترویه)، نهم (روز عرفه)، دهم (عید قربان)، هیجدهم (عید غدیر) و بنابر مشهور، بیست و چهارم (روز مباهله) ذیحجّه مستحب است.

5- خواندن پنج دعا در دهه ی اول

در هر روز از دهه ی اول خواندن این  پنج دعایى را که حضرت جبرئیل براى حضرت عیسى علیه السلام از جانب حق تعالى هدیه آورده‏ است، مستحب می باشد. وآن پنج دعا این است:1- أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ* وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ*2- أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ* وَحْدَهُ‏ لا شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً. *3- أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ* وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ. *4- أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ* وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ* وَ هُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ*.5-حَسْبِیَ اللَّهُ وَ کَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَیْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَى أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِی‏ءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَةَ وَ الْأُولَى.*‏ برای این دعا ثواب بسیار ذکر شده است، و گفته شده است که هریک از این پنج دعا را صد مرتبه بخواند. چنانکه علامه مجلسى رحمة الله علیه فرموده اگر کسى هر روز هر یک از این دعاها را ده مرتبه بخواند عمل به روایت کرده باشد و اگر هر روز هر یک را صد مرتبه بخواند بهتر خواهد بود. برای توضیح بیشتر و سایر اعمال به کتاب شریف مفاتیح الجنان، قسمت اعمال دهه ی اول ذی الحجه، مراجعه شود. التماس دعا.

با عرض تسلیت به مناسبت شهادت مظلومانه ی امام همام، امام جواد علیه السلام، شایسته است که از سخنان گهر بار آن حضرت توشه بر گیریم، و آنها را چراغ راه مان قرار دهیم، تا زندگی سعادت مندانه داشته باشیم و در دنیا و آخرت سر فراز باشیم، زیرا امامان معصوم علیهم السلام، از نظر داشتن صفات عالی و مکارم اخلاق در حد اعلای از کمال هستند، و آنان اخلاق نیک را از جد بزرگوار شان رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم، به ارث برده اند. همان طوری که خداوند متعال در سوره قلم آیه چهار، در مورد رسول گرامی شان میفرماید:«انک لعلی خلق عظیم» ای رسول من تو داری خلق عظیم هستی، ائمه علیهم السلام، نیز دارای خلق عظیم هستند. بنابر این سیره ی ائمه علیهم السلام، و قول و فعل این بزرگواران بهترین الگو برای زندگی سعادت مندانه است. در اینجا برخی از فرمایشان نورانی امام جواد علیه السلام، را می آوریم. امام جواد علیه السلام، میفرماید: «المؤمن یحتاج الی ثلاث خصال؛ توفیق من الله، و واعظ من نفسه و قبول ممن ینصحه»، (تحف العقول ص457) انسان مؤمن نیازمند سه ویژگی و خصوصیت است؛ 1- توفیق الهی. 2- واعظ درونی. 3- قبول نصیحت. اگر توفیق الهی نباشد، و خداوند متعال زمینه سازی نکند، و هدایت را نصیب انسان ننماید، انسان موفق به کار های شایسته نمی شود. از طرف دیگر، خداوند متعال در ذات انسان نیروی قرار داده است، اگر انسان مرتکب خطایی شد، این نیروی درونی، او را ملامت و سرزنش می کند، که این عمل شما درست نبود و نباید چنین کاری را انجام می دادی، به همین جهت است که انسان بعد از ارتکاب گناه، غمگین و ناراحت می شود. اما اگر کسی زیاد مرتکب گناه شود این نیرو کم کم ضعیف می شود، بعد به گونه ی می شود که شخص گناه کار احساس شرمندگی و ناراحتی نمی کند، آنوقت است که نتنها از کرده پشیمان نیست، بلکه خوشحال هم می شود. روایتی از رسول گرامی اسلام، صلی الله علیه وآله وسلم است نقل شده است که آن حضرت میفرماید: «من اذنب و هو یضحک دخل النار و هو یبکی» کسی گناه انجام می دهد و خوشحال می شود و می خندد، بعدا داخل آتش میشود در حالی که گریه می کند. امام جواد علیه السلام، در سومین فراز می فرماید؛ که انسان مؤمن نیازمند به قبول نصیحت است، یعنی نصیحت پذیر است. در روایت دیگر امام جواد علیه السلام، می فرماید: «من اطاعه هواه اعطی عدوه مناه»، (اعلام الدین ص309) هر کس از هوای نفس خود متابعت نماید، به دشمن خود فرصت می دهد که به آرزو های دائمی خویش نائل آید. پیروی از هوای نفس، در حقیقت پیروی از بزرگترین و خطر ناک ترین دشمن است، در روایت این معنا آمده است که دشمن ترین دشمنان تو همان هوای نفس توست، و پیروی کردن از آن سبب می شود که انسان از خطر ناک ترین دشمن خود پیروی نماید، معلوم است که دشمن انسان خیر و صلاح او را نمی خواهد، بلکه او را بخاک مذلت می نشاند. و این از آرزو های دشمن است. متأسفانه بسیاری از ما ها، هوای نفس مان را نه تنها دشمن نمی دانیم و با او دشمنی و مخالفت نمی کنیم، و بسیاری از اوقات با او رفیق هستیم و به او به چشم یک دوست نگاه می کنیم، نه به چشم یک دشمن. که این خیلی خطر ناک است.

در فرمایش دیگری امام جواد علیه السلام، می فرماید: «العفاف زین? الفقر والشکر زین? البلاء والتواضع زین? الحسب و الفصاح? زین? الکلام، والحفظ زین? الروای? و خفض الجناح زین? العلم و حسن الادب زین? الورع و بسط الوجه زین? القناع? و ترک مالا یعنی زین? الورع»، (نور الابصار، ص 148، به نقل از أئمتنا ص177) عفت زینت فقر است، شکر و سپاس زینت ثروت است، بردباری زیور گرفتاری است، فروتنی زینت بزرگواری و بلند پایگی است، فصاحت و بیان آراسته زینت سخن است، حفظ و نگهداری زیور حدیث است، تواضع زینت علم و دانش است، ادب زینت پرهیزگاری است، خوشرویی زینت قناعت است و ترک چیز هایی که کوچکترین نفعی به انسان ندارد، زینت ورع و تقواست.

در روایت دیگری آن حضرت میفرماید: «اعلم انک لن تخلوا من عین الله فانظر کیف تکون»، (تحف العقول، ص456). بدان در هیچ شرائطی از دیدگاه خدا بیرون نیستی، اکنون با توست که چگونه عمل می کنی». اگر در شادی بسر می بری یا گرفتار غمی، غنی هستی یا فقیری در همه حال خداوند، ترا می نگرد. قرآن کریم میفرماید: «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ»، (سوره فجر آیه 14) بدان هر آیینه پروردگار تو در کمین گاه است. به تعبیر امام خمینی«ره»، عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنید.

کرامتی از امام جواد علیه السلام

از قاسم بن محسن روایت شده است که گفت: بین راه مکه و مدینه بودم، عرب بیابان گردی مستمند، بر من گذشت، و چیزی از من در خواست، دلم برایش سوخت، یک قرص نانی بیرون آوردم، و به او دادم، او هم نان را گرفت و از من دور شد. ناگاه گرد بادی بر خاست، و عمامه ام را از سرم برداشت، و با خود برد، من هم به راه خودم ادامه دادم تا اینکه وارد مدینه شدم، نزد امام جواد علیه السلام، مشرف گردیدم و حضرت به من فرمود: ای قاسم عمامه ی خود را در راه از دست دادی؟ عرض کردم بله یابن رسول الله. حضرت فرمود ای غلام برو عمامه او را بر گردان، غلام همان عمامه خودم را به من داد، عرض کردم ای فرزند رسول خدا این عمامه چگونه دست شما رسید؟ حضرت فرمود: ای اعرابی صدقه ی که دادی خداوند متعال به شکرانه ی آن عمامه ات را به تو باز گرداند. و «ان الله لایضیع اجری المحسنین»، (توبه، آیه 199) البته خداوند پاداش نیکو کاران را تباه نمی کند. الخرائج والحرائج، ج1 ، ص 377. والسلام